สุขภาพช่องปากที่หลากหลาย : ผลสำรวจออนามัยโพล พฤษภาคม 2567

ภัทราภรณ์ พวงศรี

กรมอนามัย ได้ดำเนินการสำรวจอนามัยโพลเรื่อง “สุขภาพช่องปาก” โดยสำรวจสถานการณ์ปัญหาช่องปากและฟัน รวมถึงความคิดเห็นของประชาชนเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพช่องปากและฟัน เพื่อนำข้อมูลมาวิเคราะห์ สังเคราะห์ เพื่อประกอบการการสื่อสารสร้างความรอบรู้แก่ประชาชนในการดูแลสุขภาพช่องปากและฟัน รวมทั้งนำข้อมูลมาประกอบการวางแผนออกแบบผลิตภัณฑ์ของกรมอนามัย เพื่อการดำเนินงานการส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อมที่ตอบสนองต่อความต้องการของประชาชน โดยสำรวจระหว่างวันที่ 1 – 31 พฤษภาคม 2567 มีผู้ตอบ 1,148 คน สรุปผลการสำรวจ ดังนี้

1. ปัจจุบัน คุณมีปัญหาช่องปากหรือฟันหรือไม่ ?

ผู้ตอบแบบสำรวจส่วนใหญ่ ตอบว่าปัจจุบันมีปัญหาช่องปากหรือฟัน ที่ร้อยละ 54.97 ในขณะที่ไม่มีปัญหา ร้อยละ 45.03 รายละเอียดดังตารางที่ 1

 ตารางที่ 1 ปัจจุบัน คุณมีปัญหาช่องปากหรือฟันหรือไม่ ?

1.1 คุณมีปัญหาช่องปากและฟัน อะไรบ้าง

ผู้ที่ตอบว่ามีปัญหาเกี่ยวกับช่องปากและฟัน ระบุว่าปัญหาในช่องปากและฟันที่พบมากที่สุด คือ ฟันผุ ร้อยละ 35.19 รองลงมาคือ มีคราบหินปูน ร้อยละ 34.84 และเหงือกอักเสบ ร้อยละ 18.38 ตามลำดับ รายละเอียดดังตารางที่ 2

 ตารางที่ 2  คุณมีปัญหาช่องปากและฟัน อะไรบ้าง

นอกจากนี้ ผู้ตอบแบบสำรวจบางส่วนได้ให้ข้อคิดเห็นเพิ่มเติมเกี่ยวกับประเด็นปัญหาช่องปากและฟัน ด้านอื่นๆ ได้แก่

- ฟันที่อุดเริ่มมีการแตกร้าว
- ฟันห่างทำให้เศษอาหารเข้าไปติดตามซอกฟันและมีกลิ่นเหม็น
- เลือดออกตามไร้ฟัน
- เหงือกอักเสบมีหนอง เป็นต้น

1.2 คุณคิดว่าปัญหาช่องปากและฟันของคุณเกิดจากอะไรมากที่สุด

ผู้ตอบแบบสำรวจส่วนใหญ่ คิดว่าสาเหตุของปัญหาช่องปากและฟัน เกิดจากการแปรงฟันไม่สะอาด มากที่สุด ร้อยละ 42.16 รองลงมาคือ การดื่มชา กาแฟ หรือน้ำอัดลม ร้อยละ 34.55 และไม่ใช้ไหมขัดฟัน ร้อยละ 9.51 ตามลำดับ รายละเอียดดังตารางที่ 3

ตารางที่ 3 คุณคิดว่าปัญหาช่องปากและฟันของคุณเกิดจากอะไรมากที่สุด

สำหรับ ผู้ตอบร้อยละ 2.70 ที่ตอบว่าสาเหตุอื่นๆ คิดว่าสาเหตุของปัญหาช่องปากและฟัน เกิดจากสาเหตุต่อไปนี้

- ทานขนมก่อนนอนแล้วไม่แปรงฟัน
- ขาดการดูแลที่ดี
- น้ำลายบูด
- แปรงฟันไม่ถูกวิธี
- ไม่ได้รับการตรวจสุขภาพฟันตามระยะเวลา

2. คุณไปพบหมอฟันบ่อยแค่ไหน?
ผู้ตอบแบบสำรวจส่วนใหญ่ ไปพบหมอฟัน ปีละ 1 ครั้ง มากที่สุด ร้อยละ 47.74 รองลงมาคือ ไปพบ หมอฟันปีละ 2 ครั้ง ร้อยละ 25.78 ไม่เคยไปพบหมอฟันเลย ร้อยละ 15.77 และมากกว่า 2 ครั้งต่อปี ร้อยละ 10.71 ตามลำดับ รายละเอียดดังตารางที่ 4

ตารางที่ 4 คุณไปพบหมอฟันบ่อยแค่ไหน?

3. คุณอยากได้คำแนะนำจากกรมอนามัยในเรื่องใด
ผู้ตอบแบบสำรวจส่วนใหญ่ อยากได้คำแนะนำจากกรมอนามัยเกี่ยวกับช่องปากและฟันใน 3 ประเด็นแรก คือ สิทธิการทำฟันฟรี ร้อยละ 53.92 รองลงมาคือ สาเหตุกลิ่นปาก, ฟันผุ, เลือดออก ร้อยละ 41.81 และการแปรงฟันให้ถูกวิธี ร้อยละ 28.48 ตามลำดับ รายละเอียดดังตารางที่ 5

ตารางที่ 5 คุณอยากได้คำแนะนำจากกรมอนามัยในเรื่องใด

สรุปผลการสำรวจ

ผู้ตอบแบบสำรวจส่วนใหญ่ ร้อยละ 54.97% มีปัญหาช่องปากหรือฟัน โดยปัญหาที่พบบ่อย คือ ฟันผุ ร้อยละ 35.19 รองลงมาคือ มีคราบหินปูน ร้อยละ 34.84 และเหงือกอักเสบ ร้อยละ 18.38 โดยมีความคิดเห็นว่าสาเหตุของปัญหาช่องปากและฟัน คือ การแปรงฟันไม่สะอาด มากที่สุด ร้อยละ 42.16 รองลงมาคือ การดื่มชา กาแฟ หรือน้ำอัดลม ร้อยละ 34.55 และไม่ใช้ไหมขัดฟัน ร้อยละ 9.51 ตามลำดับ

สำหรับพฤติกรรมการไปพบหมอฟันของผู้ตอบแบบสำรวจ พบว่า ผู้ตอบแบบสำรวจส่วนใหญ่ ผู้ตอบแบบสำรวจส่วนใหญ่ ไปพบหมอฟัน ปีละ 1 ครั้ง มากที่สุด ร้อยละ 47.74 รองลงมาคือ ไปพบหมอฟันปีละ 2 ครั้ง ร้อยละ 25.78 ไม่เคยไปพบหมอฟันเลย ร้อยละ 15.77 และมากกว่า 2 ครั้งต่อปี ร้อยละ 10.71 ตามลำดับ ทั้งนี้ผู้ตอบแบบสำรวจส่วนใหญ่ อยากได้คำแนะนำจากกรมอนามัยใน 3 อันดับแรก ได้แก่ เรื่องสิทธิการทำฟันฟรี ร้อยละ 53.92 รองลงมาคือ สาเหตุกลิ่นปาก, ฟันผุ, เลือดออก ร้อยละ 41.81 และการแปรงฟันให้ถูกวิธี ร้อยละ 28.48 ตามลำดับ

ข้อเสนอจากผลการสำรวจ

จากผลอนามัยโพล แสดงให้เห็นว่าปัจจุบันมีผู้ที่มีปัญหาช่องปากและฟัน มากถึงร้อยละ 54 โดยมีข้อเสนอต่อสำนักทันตสาธารณสุข กองส่งเสริมความรอบรู้และสื่อสารสุขภาพ กรมอนามัย นำผลอนามัยโพลไปใช้ประโยชน์ ดังนี้

1. เป็นข้อมูลประกอบเพื่อการวางแผนเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพช่องปากและฟัน จากผลอนามัยโพลพบว่าปัญหาช่องปากและฟันที่พบมากที่สุดคือ ฟันผุ มีคราบหินปูน เหงือกอักเสบ ตามลำดับ ดังนั้นเสนอให้สำนักทันตสาธารณสุข ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ออกแบบและวางแผนการให้บริการแก่ประชาชนในการดูแลช่องปากและฟัน โดยเฉพาะบริการรักษาฟันผุ ขูดหินปูน รักษาเหงือกอักเสบ และยังพบว่าประชาชน ร้อยละ 15.8 ไม่เคยไปพบหมอฟันเลย ซึ่งถือว่ายังน้อย และอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพช่องปากและฟันในระยะยาว นอกจากนี้จากผลอนามัยโพลพบว่าประชาชนต้องการคำแนะนำจากกรมอนามัยเกี่ยวกับปัญหาช่องปากและฟันในเรื่อง สิทธิการทำฟันฟรี มากถึงร้อยละ 53.9 จึงเสนอให้มีการจัดทำข้อมูลสื่อสารให้ประชาชนมีความรู้เข้าใจ เกี่ยวกับประเภทของสิทธิการทำฟันฟรี สถานที่รับบริการ รวมถึงขั้นตอนการเข้ารับบริการ และสิทธิประโยชน์ต่างๆ สำหรับประชาชน โดยเพิ่มช่องทางที่ให้ประชาชนได้รับข้อมูลให้มากขึ้น ได้แก่ เว็บไซต์กรมอนามัย โซเชียลมีเดีย สื่อสิ่งพิมพ์ โทรศัพท์สายด่วน  เพื่อเป็นการเชิญชวนให้ประชาชนมาเข้ารับบริการตรวจสุขภาพช่องปากและฟันให้มากขึ้น

2. การสื่อสาร สร้างความรอบรู้ เพื่อสร้างความเข้าใจให้ประชาชนมีความรู้เกี่ยวกับประเด็น ช่องปากและฟัน เนื่องจากผลการสำรวจ พบผู้ที่มีปัญหาช่องปากหรือฟัน ถึงร้อยละ 55 ในขณะที่มีผู้ตอบแบบสำรวจ ร้อยละ 15.8 ไม่เคยไปพบหมอฟันเลยใน 1 ปี ดังนั้นจึงควรสร้างความรู้ความเข้าใจ จัดกิจกรรมรณรงค์และประชาสัมพันธ์ความรู้เกี่ยวกับการดูแลสุขภาพช่องปากและฟัน ให้กับประชาชนอย่างสม่ำเสมอ โดยเน้นย้ำสิ่งที่ประชาชนส่วนใหญ่คิดว่าเป็นสาเหตุของปัญหาช่องปากและฟัน ได้แก่ วิธีการแปรงฟันที่ถูกต้อง การใช้ไหมขัดฟัน และการเลือกทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ และสนับสนุนให้ประชาชนเข้าถึงบริการตรวจสุขภาพฟัน และรับการรักษาอย่างทั่วถึง

ความร่ววมือโดย สำนักทันตสาธารณสุข 

	Writer
	ภัทราภรณ์ พวงศรี

	Editor
	สุนิสา มะลิวัลย์

	Executive Editor
	เบญจวรรณ ธวัชสุภา

	Data Developer
	สุธาสินี จันส่ง

	Content Creater & Web Design
	วิษณุ ศรีวิไล
	มนุษย์ผู้เชื่อวันพีซมีจริง