ภัทราภรณ์ พวงศรี

ผู้ตอบส่วนใหญ่มีพฤติกรรมการแปรงฟันทุกวันในตอนเช้า มากที่สุด ร้อยละ 74.07 รองลงมาคือ แปรงฟันทุกวันตอนก่อนนอน ร้อยละ 67.64 และแปรงฟันทุกวันหลังอาหารกลางวัน ร้อยละ 24.12 อย่างไรก็ตาม พบว่ามีผู้ที่ตอบว่าไม่เคยแปรงฟันเลยหลังอาหารกลางวัน ถึงร้อยละ 26.25 ไม่แปรงฟันก่อนนอน ร้อยละ 7.53 และไม่แปรงฟันตอนเช้า ที่ร้อยละ 6.41 ทั้งนี้ ผู้ตอบแบบสำรวจร้อยละ 80.52 แสดงความมั่นใจว่าสามารถทำความสะอาดฟันได้ครบถ้วนทุกซี่ทุกด้าน ในขณะที่ร้อยละ 19.48 ยังไม่มั่นใจว่าทำความสะอาดฟันครบทุกซี่

ในส่วนของการใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดช่องปาก ผู้ตอบแบบสำรวจส่วนใหญ่เลือกใช้ยาสีฟันชนิดหลอดหรือเจล คิดเป็นร้อยละ 96.41 รองลงมาเป็นยาสีฟันชนิดผงเปียกหรือผงแห้ง ร้อยละ 2.86 และไม่ใช้ยาสีฟัน ร้อยละ 0.43 สำหรับประเภทของยาสีฟันที่ใช้ พบว่าผู้ตอบร้อยละ 83.15 ใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์เป็นประจำ อย่างไรก็ตามมีผู้ที่ไม่ทราบว่ามีฟลูออไรด์หรือไม่ ร้อยละ 5.94 และไม่ได้ใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ ร้อยละ 1.24 ทั้งนี้ ผู้ตอบร้อยละ 87.90 เป็นผู้จัดซื้อยาสีฟันด้วยตนเอง

สำหรับความคิดเห็นเกี่ยวกับยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ พบว่า ผู้ตอบส่วนใหญ่มีความเห็นว่ายาสีฟันผสมฟลูออไรด์มีข้อดีคือ มีประสิทธิภาพในการป้องกันฟันผุ ร้อยละ 89.51 และช่วยให้ฟันมีความขาวสะอาด ร้อยละ 57.90 ในขณะที่คิดว่ามีข้อเสีย คือ ทำให้ฟันตกกระ สีไม่สวย ร้อยละ 3.50 ทำให้เกิดผื่นแพ้ในบางคน ร้อยละ 2.10 ทำให้เกิดสิวในบางคนที่ร้อยละ 1.32 อย่างไรก็ตาม ยังมีผู้ที่ไม่รู้จักข้อดี/ข้อเสียของฟลูออไรด์ ที่ร้อยละ 5.22

ผลการสำรวจการใช้สิทธิสวัสดิการด้านการรักษาพยาบาลของผู้ตอบแบบสำรวจ พบว่า ผู้ตอบส่วนใหญ่ใช้สิทธิบัตรทอง (หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ) เป็นสัดส่วนสูงสุด คิดเป็นร้อยละ 63.58 รองลงมาได้แก่ สิทธิสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการและข้าราชการบำนาญ ร้อยละ 18.23 และสิทธิประกันสังคม ร้อยละ 14.23 ตามลำดับ

ข้อเสนอ

1. นำไปเป็นข้อมูลประกอบเพื่อการวางแผนเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานเกี่ยวกับการส่งเสริมสุขอนามัยในช่องปาก

จากผลสำรวจที่พบว่า มีผู้ไม่เคยแปรงฟันเลยหลังอาหารกลางวัน ถึงร้อยละ 26.25 ไม่แปรงฟันก่อนนอน ร้อยละ 7.53 และไม่แปรงฟันตอนเช้า ที่ร้อยละ 6.41 รวมทั้งพบผู้ตอบร้อยละ 19.48 (หรือ 1 ใน 5) ที่ยังไม่มั่นใจว่าทำความสะอาดฟันครบทุกซี่ทุกด้าน ดังนั้น ควรมีการวางแผนเพื่อส่งเสริมให้ประชาชนมีพฤติกรรมการแปรงฟันเป็นประจำ และแปรงฟันให้ถูกวิธี ถูกเวลาให้มากขึ้นและต่อเนื่อง เช่น จัดกิจกรรรมรณรงค์ส่งเสริมการแปรงฟัน รวมไปถึงการสาธิตการแปรงฟันที่ถูกวิธี เป็นต้น

2. นำไปเป็นข้อมูลประกอบเพื่อสื่อสาร สร้างความรอบรู้ เน้นการสร้างความเข้าใจให้ประชาชนมีความรู้ที่ถูกต้องเกี่ยวกับการแปรงฟันด้วยยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ เนื่องจากยังมีผู้ที่เข้าใจผิด

เช่น คิดว่ายาสีฟันผสมฟลูออไรด์มีข้อเสียคือ ทำให้ฟันตกกระ สีไม่สวย ทำให้เกิดผื่นแพ้ ทำให้เกิดสิว และยังมีผู้ที่ไม่รู้จักข้อดี/ข้อเสียของฟลูออไรด์

3. ประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อขับเคลื่อนงานด้านการส่งเสริมสุขภาพช่องปาก 

- ร่วมกับภาคเอกชน หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับผลิตภัณฑ์ดูแลสุขภาพช่องปาก เพื่อบูรณาการการทำงานร่วมกันให้ประชาชนเข้าถึงยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ ผลิตภัณฑ์ดูแลสุขภาพช่องปากที่มีคุณภาพในราคาที่เหมาะสม
- ร่วมกับสถาบันการศึกษา พัฒนางานวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ทางเลือกที่มีประสิทธิภาพ
- ร่วมกับสถานบริการสาธารณสุข พัฒนาระบบบริการทันตกรรม โดยเฉพาะในหน่วยบริการบัตรทอง เนื่องจากเป็นสิทธิที่ประชาชนใช้มากที่สุด ร้อยละ 63.58

กรมอนามัย ได้ดำเนินการสำรวจอนามัยโพลเรื่อง “การแปรงฟันกับยาสีฟันฟลูออไรด์” เพื่อรวบรวมข้อมูลพฤติกรรมการแปรงฟัน และการใช้ยาสีฟันของประชาชน รวมถึงความคิดเห็นของประชาชนเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพช่องปากและการแปรงฟัน เพื่อนำข้อมูลมาใช้ประโยชน์ในการจัดทำข้อเสนอเพื่อการวางแผนดำเนินงานด้านทันตสาธารณสุข และการสื่อสารสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพแก่ประชาชนต่อไป โดยทำการสำรวจระหว่างวันที่ 1 – 31 ตุลาคม 2567 มีผู้ตอบ 7,906 คน สรุปผลการสำรวจ

ความคิดเห็นเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพช่องปาก

1. ส่วนใหญ่ท่านแปรงฟันในเวลาไหน ?

ผู้ตอบแบบสำรวจส่วนใหญ่ ตอบว่าแปรงฟันทุกวัน มากที่สุดในตอนเช้า ที่ร้อยละ 74.07 รองลงมาคือ แปรงฟันทุกวันตอนก่อนนอน ร้อยละ 67.64 และแปรงฟันทุกวันหลังอาหารกลางวัน ร้อยละ 24.12 อย่างไรก็ตาม พบว่ามีผู้ที่ตอบว่าไม่เคยแปรงฟันเลยหลังอาหารกลางวัน ถึงร้อยละ 26.25 ไม่แปรงฟันก่อนนอน ร้อยละ 7.53 และไม่แปรงฟันตอนเช้า ที่ร้อยละ 6.41 รายละเอียดดังตาราง

2. ในแต่ละวันท่านมั่นใจว่าได้ทำความสะอาดฟันครบทุกซี่ ทุกด้านหรือไม่?

ที่ตอบส่วนใหญ่ มั่นใจ ว่าได้ทำความสะอาดฟันครบทุกซี่ คิดเป็นร้อยละ 80.52 ในขณะที่ มีผู้ที่ตอบว่ายังไม่มั่นใจว่าทำความสะอาดฟันครบทุกซี่ทุกด้าน ที่ร้อยละ 19.48 รายละเอียดดังตาราง

3. เมื่อแปรงฟันทุกครั้ง ท่านใช้ยาสีฟันหรือไม่ แบบใด ?

ผู้ตอบส่วนใหญ่ ตอบว่าแปรงฟันโดยใช้ยาสีฟันแบบหลอดหรือเจล มากที่สุด ที่ร้อยละ 96.41 รองลงมาคือ ใช้ยาสีฟันแบบกระปุกผงปียก/ซองผงแห้ง ร้อยละ 2.86 และมีเพียงร้อยละ 0.43 ไม่ใช้ยาสีฟัน สำหรับผู้ที่ตอบว่าไม่ได้ใช้ยาสีฟัน ระบุว่าเป็นเพราะใช้เกลือ/ใช้สมุนไพรทดแทน และยาสีฟังมีราคาแพง

4. ท่านได้ใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์หรือไม่?

ผู้ตอบแบบสำรวจส่วนใหญ่ ใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์เป็นประจำ มากที่สุดที่ร้อยละ 83.15 รองลงมาคือ ใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์สลับกับแบบอื่น ร้อยละ 9.66 อย่างไรก็ตามมีผู้ที่ไม่ทราบว่ามีฟลูออไรด์หรือไม่ ร้อยละ 5.94 และไม่ได้ใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ ร้อยละ 1.24 ตามลำดับ รายละเอียดดังตาราง

5. ใครเป็นผู้ซื้อยาสีฟันให้ท่านใช้ตอนอยู่ที่บ้าน

ผู้ตอบแบบสำรวจส่วนใหญ่ ตอบว่า ตัวเอง เป็นผู้ซื้อยาสีฟันใช้ตอนอยู่ที่บ้าน มากที่สุด ร้อยละ 87.90 รองลงมาคือ คนอื่นที่เป็นผู้หญิง ร้อยละ 10.37 และคนอื่นที่เป็นผู้ชาย ร้อยละ 0.86 ตามลำดับ รายละเอียดดังตาราง

6. ท่านคิดว่ายาสีฟันผสมฟลูออไรด์ มีข้อดีหรือข้อเสีย อะไรบ้าง (ตอบได้มากกว่า 1 ข้อ)

ผู้ตอบแบบสำรวจส่วนใหญ่ คิดว่ายาสีฟันผสมฟลูออไรด์มีข้อดี คือ มีประโยชน์ช่วยลดโรคฟันผุ ร้อยละ 89.51 รองลงมาคือ มีประโยชน์ทำให้ฟันขาว ร้อยละ 57.90 ในขณะที่คิดว่ามีข้อเสียที่พบ คือ ทำให้ฟันตกกระ สีไม่สวย ร้อยละ 3.50 ทำให้เกิดผื่นแพ้ในบางคน ร้อยละ 2.10 ทำให้เกิดสิวในบางคนที่ร้อยละ 1.32 อย่างไรก็ตาม ยังมีผู้ที่ไม่รู้จักข้อดี/ข้อเสียของฟลูออไรด์ ที่ร้อยละ 5.22 รายละเอียดดังตาราง

ข้อคิดเห็นจากคำถามปลายเปิด ให้ผู้ตอบระบุ เกี่ยวกับยาสีฟันผสมฟลูออไรด์

ข้อดีของยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ ได้แก่

- ทำให้ฟันขาว แก้ปัญหาฟันเหลืองได้อย่างมีประสิทธิภาพ ปรับปรุงความแข็งและความต้านทานต่อกรดของเคลือบฟัน ลดการก่อตัวของคราบพลัค และลดอุบัติการณ์ของโรคฟันผุ
- ทำให้ปากสะอาด ยับยั้งแบคทีเรียที่เป็นอันตรายได้ ยาสีฟันสามารถปรับสมดุลในช่องปากและแก้ปัญหากลิ่นปาก
- ช่วยป้องกันฟันผุ
- ลดเชื้อแบคทีเรียในช่องปาก ป้องกันการเสียวฟัน

ข้อเสียของยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ ได้แก่

- ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์มีราคาสูงมากทั้งที่เป็นของใช้ในชีวิตประจำวันที่ใช้ทุกวัน ควรมีราคาที่เหมาะสมกับค่าแรงและค่าครองชีพ
- ผู้แพ้ฟลูออไรด์ไม่ควรใช้
- ถ้าได้รับในปริมาณที่มากเกินก็จะทำให้เกิดอาการคลื่นไส้ ท้องเสีย อันตรายถึงชีวิตได้ และถ้าได้รับในปริมาณมากเกินไปเป็นเวลานานๆ ก็จะทำให้เกิดฟันตกกระได้

7. ปัจจุบันท่านมีสวัสดิการสุขภาพ/สิทธิการรักษาพยาบาลอะไร

ผู้ตอบส่วนใหญ่ มีสิทธิบัตรทอง (หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ) เป็นสัดส่วนสูงสุด คิดเป็นร้อยละ 63.58 รองลงมาได้แก่ สิทธิสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการและข้าราชการบำนาญ ร้อยละ 18.23 และสิทธิประกันสังคม ร้อยละ 14.23 ตามลำดับ รายละเอียดดังตาราง

ข้อมูลทั่วไปของผู้ตอบแบบสำรวจ

ผู้ตอบแบบสำรวจ 7,906 คน ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง ร้อยละ 79.03 ส่วนใหญ่มีอายุอยู่ในช่วง 45 - 59 ปี ร้อยละ 40.68 รองลงมาคือ 25 - 44 ปี ร้อยละ 27.85 และ 60 ปีขึ้นไป ร้อยละ 25.78 ตามลำดับ มีอาชีพเกษตรกร/รับจ้างทั่วไป/ขับรถรับจ้างสาธารณะ ร้อยละ 28.29 รองลงมาคือ อสม. ร้อยละ 27.02 และข้าราชการ/พนักงานราชการ/ลูกจ้างของรัฐ/พนักงานรัฐวิสาหกิจ/ข้าราชการบำนาญ ร้อยละ 20.02 ตามลำดับ เป็นผู้ที่อาศัยอยู่พื้นที่การดูแลขององค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) ร้อยละ 65.62 รองลงมาคือเทศบาลตำบล ร้อยละ 25.92

ความร่วมมือ สำนักทันตสาธารณสุข

	Writer
	ภัทราภรณ์ พวงศรี

	Editor
	สุนิสา มะลิวัลย์

	Executive Editor
	เบญจวรรณ ธวัชสุภา

	Data Developer
	สุธาสินี จันส่ง

	Content Creater & Web Design
	วิษณุ ศรีวิไล
	มนุษย์ผู้เชื่อวันพีซมีจริง